Hoe Het Netwerk(t): symposium over de infrastructuur van het internet
interactieve installaties over de infrastructuur van het internet
14 november 2025
Op donderdag 13 november toonden vier ontwerpers voor het eerst de interactieve visualisaties die ze op uitnodiging van SIDN Labs en SIDN fonds maakten over de technische infrastructuur van het internet. Dat gebeurde tijdens het symposium Hoe Het Netwerkt, dat werd georganiseerd door het Oyfo Techniekmuseum Hengelo. Hierna zijn deze visualisaties onder meer te zien tijdens het ECP Jaarfestival op 20 november in Den Haag.
Het symposium Hoe Het Netwerkt begon met een lezing van directeur SIDN Labs Cristian Hesselman, over de geschiedenis van het internet en het probleem van afnemende digitale autonomie: "Samenlevingen zijn in toenemende mate afhankelijk van digitale diensten, maar organisaties en individuen hebben steeds minder inzicht in en controle over hoe de onderliggende systemen met hun gegevens omgaan en wie ze beheert en produceert."
Vervolgens presenteerden vier ontwerpers hun werk. Ze maakten interactieve visualisaties van de digitale infrastructuur van het internet, die laagdrempelig uitleggen hoe achterliggende protocollen en systemen werken.
Infrastructuur in beeld
De ontwerpen kwamen tot stand op uitnodiging van SIDN fonds en SIDN Labs binnen het programma Internetinfrastructuur in Beeld. Dat is bedoeld om meer bewustzijn te creëren over alle techniek die samen het fundament van het internet vormt. Die technische kennis helpt om mee te praten over de inrichting van onze onlinewereld. Of je nu beleidsmaker bent of simpelweg internetgebruiker.
Symposium Hoe Het Netwerk(t)
De meeste gebruikers hebben weinig kennis en inzicht in de manier waarop hun internetverkeer is ingericht. En daarmee ligt de macht van het internet vooral bij de vormgevers ervan. Maar wat gebeurt er als we gebruikers meer grip geven op hun eigen internet-keuzes en het internet democratischer wordt? In het symposium Hoe Het Netwerkt worden achterliggende technologische vraagstukken verkend, inclusief de ethische consequenties daarvan.
Hesselman: "Internetgebruikers zijn ‘by design’ afhankelijk van derden, omdat het internet een enorm gedistribueerd en mondiaal systeem is van zo’n 80.000 autonome netwerken. Zo maken gebruikers tijdens een typisch websitebezoek, zonder dat ze het weten, gebruik van de diensten van verschillende DNS-operators, transitproviders, clouddiensten en contentdistributie-aanbieders. Deze kunnen allemaal verschillende geografische locaties en verschillende jurisdicties hebben."
De vier visualisaties uit de call Infrastructuur in beeld
Packet Panic (door Studio Tast B.V.): een simulatiespel waarin de speler verantwoordelijk is voor het herstellen van de juiste routes tijdens de vijf bekendste BGP hijacks in de geschiedenis van het internet.
Zijn we al digitaal autonoom? (door Codified): een database en online visualisatie die de huidige digitale afhankelijkheid van niet-Europese technologie en marktpartijen inzichtelijk en verbeterbaar maakt.
Digitale Kathedralen (door Henrik van Leeuwen): een reisgids die de onzichtbare wereld achter de infrastructuur van het BGP-protocol zichtbaar en tastbaar maakt.
Hoe Het Net Werkt: een visualisatie van de werking van het internet. Het stelt het internet voor als een postsysteem: welke stappen zijn er nodig om een pakketje verstuurd te krijgen? Daarbij legt het de protocollen, organisaties en infrastructuur uit, die samen het internet creëren.
Tentoonstelling Hoe Het Netwerk(t)
Het symposium sluit aan bij de gelijknamige tentoonstelling in Oyfo Techniekmuseum. Die loopt al sinds deze zomer en toont een andere installatie die met steun van SIDN fonds tot stand kwam: Packet Run, een interactieve knikkerbaan die verbeeldt wat er gebeurt als je als internetgebruiker naar een website surft.
Packet Run
‘Design technologist’ Lei Nelissen van Studio Falkland Nelissen – de ontwerper van Packet Run - maakt graag gebruik van ‘embodied design’. Dat ontwerpprincipe gaat uit van het idee dat leren eenvoudiger gaat wanneer we dat doen in lichamelijk contact met onze omgeving. Dus pakt de museumbezoeker bij zijn installatie ‘Packet Run’ een knikker en legt die in een stervormige knikkerbaan. Die knikker staat voor een datapakketje – een mailtje of een appje – en de knikkerbaan voor het internet. De bezoeker tikt op een scherm een adres in, en de knikker gaat op reis. Alleen komt hij niet onmiddellijk aan op de plaats van bestemming, maar op een tussenliggend station, zoals een internetprovider of een internetknooppunt. Nelissen: “Je ervaart dus aan den lijve dat je als eindgebruiker geen controle hebt over de route die een pakketje gaat volgen.”
